EESC info: Kunt u ons iets vertellen over de aanleiding van uw arrestatie en gevangenneming?
Op 4 juni 2023 werd er in Belgrado een enorme demonstratie gehouden na twee bloedbaden waarbij achttien mensen om het leven kwamen, van wie de helft kinderen. Mensen dachten dat het een politieke demonstratie was. Maar het was een vreedzame demonstratie en een van de grootste ooit. De mensen eisten het aftreden van de minister van Politie en de leden van de Servische autoriteit voor elektronische media.
Ik droeg een spandoek met op de ene kant "PINK STINK" (PINK is de grootste regeringsgezinde mediagroep in Servië) en op de andere kant "Gieren en hyena's demonstreren samen voor een veilig Servië", een toespeling op de leus "gieren en hyena's voor veiligheid" die door sommige regeringsleden in het Parlement is gebruikt. Iemand maakte aan het spandoek een pop vast die eruitzag als de heer Vučić met een strop om zijn hals. De pop werd snel weer weggehaald, maar toen waren er al foto’s gedeeld via sociale media en die gingen viraal.
Hoewel ik niet op de foto’s stond, werd ik er wel van beschuldigd dat ik de constitutionele orde in Servië wilde ondermijnen, waar een gevangenisstraf van zo’n dertig jaar op staat. Vier politieagenten kwamen me arresteren. “Waarom zijn jullie met z’n vieren?”, vroeg ik. “Twee voor u en twee voor de pop”, zeiden ze. Maar ze konden het spandoek (dat in de auto van mijn vriend was achtergelaten) en de pop niet vinden.
Na uw detentie is een groot aantal mensen in Servië en in Brussel in actie gekomen. Omdat u medevoorzitter bent van het gemengd raadgevend comité EU-Servië van het EESC, eiste het Comité in een tweet uw onmiddellijke vrijlating. Het bericht werd 27 000 keer bekeken. Welke emoties brengt dat bij u teweeg?
Ik zat in de gevangenis en had geen idee wat er allemaal gebeurde. Ik weet alleen dat mijn vrouw de heer Plosceanu, vicevoorzitter van het EESC, belde en dat het EESC onmiddellijk reageerde, net als de media, het maatschappelijk middenveld en ngo’s in mijn land. De mensen in Servië weten wie ik ben en ze kwamen allemaal in actie, met demonstraties bij het Paleis van Justitie. Maar op dat moment wist ik nog niet dat dit allemaal speelde. Toen ik dertig dagen gevangenisstraf kreeg, begon ik te denken aan wat er allemaal met me zou kunnen gebeuren en aan de jaren die ik in de gevangenis zou moeten doorbrengen. Je kunt niet meer helder denken op zulke momenten, ook al probeerde ik mijn achtergrond als advocaat te gebruiken om het hoofd koel te houden.
Ik denk dat men dankzij de druk van de EU-instellingen, van ngo's, van allerlei mensen wel begreep dat ik niet schuldig was, dus kwamen er gesprekken met de Servische autoriteiten. Dat leverde een schikking met de openbare aanklager op in ruil waarvoor ik een voorwaardelijke straf van zes maanden zou krijgen en schuld moest bekennen.
Ik ben geen Che Guevara, ik ben gewoon een van de burgers die om een veilig land vragen. Dat is alles. Ik ben schrijver, journalist en filmmaker. Maar we hebben nu regeringsleden die tekeergaan tegen acteurs, mensen in de media, journalisten en burgers, en de mensen zijn de straat opgegaan omdat ze deze haatzaaiende taal in het parlement beu zijn.
Denkt u dat dit incident gevolgen kan hebben voor de Servische samenleving?
Dat zou kunnen, maar we hebben vrije en onafhankelijke media nodig. Er zijn maar een paar onafhankelijke mediakanalen in Belgrado. Buiten de hoofdstad, in kleinere steden, weten de mensen niet wat er gebeurt. Dit is een informatieoorlog en een oorlog tegen nepnieuws van de regering, die een totaal verwrongen beeld schetst van de demonstratie en de eisen van de burgers.
Denkt u dat deze gebeurtenis u heeft getekend?
Ik wil dit incident achter me laten, want de gevangenis is niet voor fatsoenlijke mensen. Ik wil niet bang zijn, want door één moment van angst leef je tien momenten korter. Maar angst is een instinct dat we allemaal hebben. Ik ben geen revolutionair, ik ben gewoon een man die het recht opeist om zich uit te spreken. Is dat soms te veel gevraagd? Het gaat hier eenvoudigweg om een paar van de fundamentele waarden van de Europese Gemeenschap: vrije rechtspraak, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van gedachte.
Wat voor steun verwacht u van het Comité en de EU?
Het is al genoeg als ze gewoon de situatie in Servië volgen en de dagelijkse ontwikkelingen goed in de gaten houden. Het is ook belangrijk dat de EU-instellingen de media en het nieuws uit Servië volgen. Aan steun, vanaf welk niveau dan ook, hebben we echt iets. Er zitten nu bijvoorbeeld twee journalisten vast, en het zou helpen als er politieke en diplomatieke berichten naar onze regering worden gestuurd. Ik ben voor Europa, voor een Europese toekomst voor Servië.
Kunt u iets meer vertellen over de situatie van de media in Servië?
We hebben een aantal onafhankelijke media in Servië, maar niet genoeg en ze zijn bestrijken niet het hele land. Ik denk ook dat we niet genoeg media hebben die voor de EU zijn, en daarom is de Europese gedachte niet populair in Servië. De Griekse filosoof Archimedes zei ooit "Geef mij een vast punt en ik zal de aarde bewegen". Ik zeg: "Geef me twee maanden lang controle over de media en ik zal het land veranderen". Met vrije media zou Servië ongetwijfeld voor verandering kunnen zorgen. We hebben nu een paar organisaties voor de bescherming van journalisten, maar eigenlijk zou het niet nodig moeten zijn dat we journalisten beschermen alsof het bedreigde dieren zijn.
En hoe zit het met de nieuwe generatie journalisten?
Jonge journalisten doen hun werk met veel passie en toewijding. Zij vinden gewoon dat onpartijdige informatie en onpartijdig nieuws goed zijn voor een land en voor de samenleving Ik weet dat zij nee zeggen tegen banen bij tv-zenders die goed betalen en waar ze alleen maar de officiële lijn hoeven te volgen. Maar sommige dingen, zoals waardigheid, zijn niet te koop. Deze jonge generatie heeft waardigheid. Ze proberen een carrière op te bouwen, maar wel zo dat ze zichzelf als ze 's ochtends wakker worden zonder schaamte in de spiegel kunnen aankijken.
Hoe ziet u de toekomst van Servië?
De toekomst van Servië ligt in Europa. Mijn dochter is 23. Ik ben ervan overtuigd dat zij op een dag in de Europese Unie zal wonen, maar ik weet niet of dat ook voor mij geldt. Ik weet niet hoelang Servië erover zal doen om aan de EU-criteria te voldoen, en ook niet of de EU nieuwe criteria voor Servië zal vaststellen. Maar ik denk wel dat er voor Servië maar één weg is.
Twintig jaar geleden was ik in Thessaloniki op een conferentie waar deelnemers zeiden dat Servië bij de EU moest omdat Servië het enige land is dat de westelijke Balkan met de EU kan verbinden. En dat klopt, want je kunt je er komen per schip, per trein en per vliegtuig en inmiddels is er een verbinding via Bulgarije en Roemenië. Het lot van de Westelijke Balkan en het lot van Servië zijn dus nauw met elkaar verstrengeld. Om de een of andere reden kan geen enkel ander land in de regio het alleen redden in de EU.
Minder